Als je een gelukkig leven wilt leiden, dan is controle meestal niet de oplossing. Controle zal je in bepaalde situaties misschien geven wat je wenst, maar op een dieper niveau voel je dat er nog iets ontbreekt. Overgave lijkt eerder de sleutel te bieden tot dat wat we ten diepste verlangen.
Toch is het makkelijker gezegd dan gedaan om je ergens aan over te geven. Waarom is het voor ons zo moeilijk om in de overgave te gaan? Kun je dit überhaupt wel leren? Het geruststellende antwoord is ‘ja’ en het blijkt uiteindelijk relatief simpel te zijn.
Doen of niet doen?
In onze Westerse maatschappij zijn we over het algemeen nogal mentaal ingesteld. We zijn goed in analyseren, structureren en organiseren. Onze samenleving laat duidelijk zien dat we in een geordend geheel leven. Alles heeft zijn tijd en plaats volgens een relatief vast stramien. Met andere woorden, we hebben ons leven onder controle. Althans voor een groot deel, zo lijkt het.
Als je controle afzet tegen overgave, dan kun je wellicht concluderen dat controle inhoudt dat je invloed uitoefent op de situatie waar je je in bevindt. Dat betekent als snel dat je iets doet om die invloed te kunnen hebben. Je ziet dat de situatie niet is zoals je wilt en dus kom je in actie om daar iets in te veranderen. En naar beste inschatting en vermogen zet je de situatie naar je eigen hand.
Veel mensen zien overgave dan ook als het tegendeel van doen: niet doen. Vergelijk het bijvoorbeeld met een soldaat die zich overgeeft aan de vijand. Hij stopt met vechten – verruilt het doen dus voor niet-doen – en legt zijn lot in handen van zijn opponent. Overgave betekent dan dat je je invloed uit handen geeft. De soldaat geeft de invloed die hij uitoefende, aan de vijand. Die bepaalt nu wat er met hem gebeurt.
Een interessante vraag is of controle en invloed je eerder geeft wat je verlangt dan overgave. In onze maakbare maatschappij van tegenwoordig lijkt het eerste het antwoord te zijn op deze vraag. Je bent steeds maar bezig om je leven naar eigen inzicht in te richten. Je zoekt een leuke baan, een leuke partner en je voedt je kinderen op volgens je eigen idealen. Je bent onophoudelijk bezig invloed uit te oefenen op je omgeving.
Maar is dit wat jou gelukkig maakt? Is dit wat je ten diepste wenst? Wellicht moet je erkennen dat jouw leven, zoals je dat gecreëerd hebt, goed is, maar dat er toch iets ontbreekt. Hoewel je je leven ‘op orde’ lijkt te hebben, knaagt er iets aan je fundament. Controle kan sterke negatieve effecten hebben, zoals stress. Dat kan ook blijken uit bepaalde dingen die zich fysiek manifesteren in je leven. Misschien kom je in een burn-out terecht, krijg je een hartinfarct of een bepaalde vorm van kanker.
Loslaten van verzet
Door steeds maar bezig te zijn grip te hebben op je leven, kom je al gauw in een keurslijf of kramp terecht. Dat belet op den duur juist de stroom van energie die het leven is. Je zet jezelf vast in patronen waar je niet makkelijk weer uit komt. Dan is er een sterkere energie nodig om hier los van te komen. Die komt vaak voorbij in de vorm van een kleine of grote crisis. Je verliest je baan, je huwelijk loopt op de klippen of je wordt ernstig ziek.
Zo’n crisis noopt je om te stoppen met waar je mee bezig was. Hij dwingt je als het ware tot overgave. Net als de soldaat die moet erkennen dat de vijand te sterk voor hem is, geef je je over aan de ontstane situatie. Je stopt met ‘doen’ en gaat noodgedwongen in het ‘niet-doen’. De crisis dwingt je om je te bezinnen. Wellicht heeft het patroon van ‘doen’ je opgeleverd wat je wilde, maar moet je daar een hoge prijs voor betalen. Die prijs brengt je tot het inzicht dat je het misschien toch beter anders had kunnen doen. Dit inzicht komt meestal neer op het feit dat je te laat in de overgave bent gegaan.
Hoe had je dit dan eerder kunnen doen en waaraan had je je dan over moeten geven?
Wanneer je kunt zien dat je met de controle die je wilde uitoefenen in een keurslijf of een kramp zat, dan kun je erkennen dat je door je ego geleid werd. Je ego wilde dat er hoe dan ook iets gebeurde in je leven waardoor jij iets anders niet hoefde te voelen. In concreto betekent dit dat je met je controle een of andere pijn wilde compenseren. Je wilde de pijn niet voelen en daarmee kwam je in het tegendeel van overgave terecht: verzet.
Dit verzet heeft je vastgezet in bepaalde patronen en daarmee heb je de vrije stroom van het leven geblokkeerd. Wanneer je weerstand biedt tegen dat wat het leven van je vraagt – of de kansen die het je geeft -, verzet je je in feite tegen het leven zelf. Dat zal altijd een verstoring van de energiebalans in jezelf tot gevolg hebben.
Overgave is ‘ja’ zeggen
De weg naar overgave ligt dus in het opgeven van verzet. Erken waar je weerstand ligt en kijk naar de oorzaak van je weerstand. Waartegen verzet je je eigenlijk? Welke pijn wil je niet voelen? Wanneer je het antwoord hierop hebt gevonden, ontsluit zich het geheim van overgave.
Het geheim van overgave is ‘ja’ zeggen tegen alles dat je tegenkomt. Zeg je ‘ja’ tegen de irritante karaktertrekken van je partner, tegen de buurman die harde muziek draait, tegen de automobilist die bumperkleeft, dan is het eerste effect hiervan dat je de energie in jezelf niet blokkeert. Je laat gebeuren wat er gebeurt. Vervolgens kun je ‘ja’ zeggen tegen dat wat de gegeven situatie met jou doet. Je kunt ‘ja’ zeggen tegen je eigen pijn.
Doorgaans ligt de oorzaak van deze pijn in het verleden. De pijn komt weer aan de oppervlakte doordat je getriggerd wordt door je partner, je buurman of de automobilist. Wanneer je je niet verzet tegen de pijn – en alle emoties die eraan vastzitten – maar er ‘ja’ tegen zegt, kom je in de overgave en kan jouw energie blijven stromen.
Dit betekent niet dat je maar moet accepteren wat er gebeurt. Je kunt weldegelijk invloed uitoefenen op een situatie die je graag anders ziet. Dat wil zeggen, er zijn omstandigheden die je kunt beïnvloeden en omstandigheden waar je geen invloed op hebt. Uiteraard is het handig het onderscheid daartussen te kennen.
‘Niet-doen’ betekent dus niet altijd niets doen. Overgave kan ook betekenen dat je in actie komt. Geef gehoor aan je impulsen. Maar houd goed voeling met het motief waardoor je in actie wilt komen. Merk je dat je in actie wilt komen omdat de situatie dit vraagt of omdat je je verzet tegen wat er gebeurt? Zo kun je snel en makkelijk tot actie overgaan als je kind ernstig ziek wordt. Je doet alles dat nodig is om het kind weer beter te maken. Of je voelt bijvoorbeeld de impuls om als journalist misstanden aan het licht te brengen. Je laat niets achterwege om gevoelige informatie boven tafel te krijgen.
Anders dan bij controle ontstaat de actie niet vanuit een behoefte om een situatie te beheersen, maar vanuit een intrinsieke beweging die de situatie van jou vraagt. Hieruit blijkt dat je in overgave handelt vanuit een authentieke stroom die jou in beweging zet zonder dat je weet wat de uitkomst zal zijn. Je volgt de stroom van het leven. In essentie is dit de stroom van liefde. Controle is echter altijd gebaseerd op angst. En daarom zal overgave jou eerder een gevoel van geluk geven.